Wat is positief opvoeden? En zijn er goede alternatieven?

Positief opvoeden is een manier van opvoeden die zich richt op het versterken van positieve gedragspatronen, in plaats van het aanpakken van negatieve gedragspatronen. Hierdoor krijgen kinderen de kans om op te groeien met een positieve zelfbeeld en zelfvertrouwen.

In deze blog zullen we dieper ingaan op wat positief opvoeden inhoudt, hoe je dit kunt toepassen (5 tips) en waarom positief opvoeden soms juist niet de beste manier is. Ook worden andere opvoedingsstijlen kort besproken.

Gebruik de inhoudsopgave om direct te springen naar het onderdeel waar je meer over wilt lezen en navigeer terug naar boven via de pijl aan de rechterzijde omhoog.

Positief opvoeden

Positief opvoeden is een opvoedingsstijl die gericht is op het belonen en waarderen van positieve gedragspatronen. Hierbij wordt de nadruk gelegd op de zaken die goed gaan in plaats van op de zaken die fout gaan. Dit betekent dat ouders en verzorgers zich richten op het versterken van positieve gedragspatronen door bijvoorbeeld complimenten te geven, positieve aandacht te schenken en kinderen te belonen voor goed gedrag.

5 tips om positief opvoeden toe te gaan passen

Er zijn verschillende manieren om positief opvoeden toe te passen. Hieronder staan 5 tips waar je direct mee aan de slag kunt:

1. Richt je op het positieve: probeer je te concentreren op het gedrag waar je blij mee bent in plaats van op het gedrag dat je niet wilt zien.
2. Geef complimenten: beloon kinderen voor positief gedrag door hen complimenten te geven. Dit kan door bijvoorbeeld specifiek te zijn over het gedrag dat je waardeert.
3. Geef positieve aandacht: door kinderen positieve aandacht te geven, voelen ze zich gewaardeerd en gehoord.
4. Stel duidelijke verwachtingen: door duidelijke verwachtingen te stellen, geef je kinderen de kans om zich positief te ontwikkelen.
5. Beloon goed gedrag: door kinderen te belonen voor goed gedrag, geef je hen een extra stimulans om zich positief te blijven gedragen.

Hoe gaat het positief opvoeden bij ons thuis?

Barbara(45): Wij proberen thuis het positieve opvoeden toe te passen gemixt met andere opvoedstijlen, maar heel eerlijk, dit gaat niet altijd standaard goed. Als ouder heb je zelf je goede en minder goede dagen (je raad vast dat het je op mindere dagen ook minder goed afgaat om juist te focussen op wat wel goed gaat en daar de nadruk op te legggen) en je kunt niet altijd negatief gedrag negeren (mijn persoonlijke mening) omdat daarop wijzen en het gesprek aangaan wat dat negatieve gedrag doet bij de ander ook heel waardevol kan zijn voor de ontwikkeling van het kind en jouw eigen ontwikkeling als ouder.

Het is een proces van vallen en opstaan en op bepaalde momenten is het niet corrigeren van fout gedrag vragen om veel grotere problemen. Wel proberen wij ongewenst gedrag dan om te buigen naar gewenst gedrag door daar de meeste nadruk op te leggen. Straffen doen we zo min mogelijk omdat de straf ontwijken niet de reden moet zijn voor het kind om het negatieve gedrag niet meer te vertonen.

Je kind moet juist leren vanuit zijn eigen intrinsieke motivatie wat wel en niet goed is om te doen. Externe motivatie houdt die ontwikkeling enkel maar langer tegen. Uiteraard faal ik op dit punt geregeld, het ouderschap is dan ook een leerproces wat de aandacht blijft vragen en moet worden aangepast bij enke leeftijd van je kind.

Zo ga ik met mijn tienerdame nu het gesprek aan en geef ik aan wat ik graag zie, maar ik probeer het straffen tot het minimale te beperken omdat ze dan enkel iets doet om iets onaangenaams te ontwijken. Ook het toegeven zelf fout te zitten in een gesprek met een schoolkind of in ons geval tiener en daarmee tonen dat je als mens fouten mag maken vind ik een goed iets om te doen.

Sorry zeggen en uitleggen hoe hetgeen is gebeurd is veroorzaakt en waar je zelf de mist in bent gegaan werpt hier dan ook heel erg zijn vruchten af. Inmiddels komt dochterlief zelf ook terug op minder gewenst gedrag en dat ze dat niet had moeten doen. Al doende leer je er beide heel veel van.

Het positief opvoeden vinden wij het moeilijkste toe te passen als een van onze peuters (2 en 3 jaar) heel doelbewust gedrag op zoekt wat zeer ongewenst is. De bekende nee-fase is nu volop gaande bij onze jongste peuter. Maar ook onze bijna kleuter heeft nog momenten waarop het lastig is om tot hem door te dringen. Straffen is zelden nodig gelukkig. Het is hooguit even afkoelen en daarna gauw knuffelen en goedmaken. Maar ik zal (heel eerlijk) blij zijn als wij de tropenjaren achter ons laten in ons gezin.

Waarom zou je positief opvoeden beter niet kunnen doen?

Hoewel positief opvoeden veel voordelen biedt, is het niet geschikt voor iedereen. Sommige ouders vinden dat dit leidt tot een gebrek aan discipline en regels, wat kan leiden tot ongehoorzaamheid en een gebrek aan respect voor autoriteit. Andere ouders vinden dat dit te passief is en niet effectief genoeg is om negatief gedrag aan te pakken.

Het is belangrijk om te onthouden dat geen enkele opvoedingsstijl geschikt is voor alle kinderen en dat iedere situatie uniek is. Daarom is het belangrijk om te bepalen wat voor jou en je kind werkt en deze stijl aan te passen waar nodig. Als je merkt dat positief opvoeden niet werkt voor jou en je kind, dan is het oké om te overwegen om een andere opvoedingsstijl te proberen.

In plaats van één specifieke opvoedingsstijl te volgen, is het belangrijk om een evenwicht te vinden tussen positieve en negatieve interventies. Positief opvoeden kan bijvoorbeeld worden gecombineerd met duidelijke grenzen en regels, en negatieve gedragsinterventies kunnen worden gecombineerd met positieve beloningen. Op deze manier kun je een effectieve en evenwichtige opvoedingsstijl creëren die geschikt is voor jou en je kind.

Buiten positief opvoeden zijn er ook ouders die juist kiezen voor opvoeden zonder straffen en belonen.

Hoe ziet opvoeden zonder straffen en belonen eruit?

Opvoeden zonder straffen en belonen, ook wel “opvoeden door verbinding” genoemd, richt zich op het creëren van een positieve en respectvolle band tussen ouder en kind, in plaats van te sturen door middel van straffen en beloningen.

Bij opvoeden door verbinding richten ouders zich op het begrijpen van de emoties en behoeften van het kind, en op het samenwerken met het kind om oplossingen te vinden voor problemen. Ouders kunnen bijvoorbeeld communiceren door actief te luisteren naar het kind, door emoties te erkennen en te benoemen, en door het kind te ondersteunen bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden en het oplossen van conflicten.

In plaats van te straffen of te belonen, kunnen ouders bij opvoeden door verbinding ook proberen om het kind te helpen begrijpen wat er verkeerd is gegaan en hoe ze in de toekomst beter kunnen handelen. Ouders kunnen bijvoorbeeld een kind helpen om zijn gedrag te analyseren en verantwoordelijkheid te nemen voor zijn acties.

Opvoeden door verbinding vereist veel tijd, energie en geduld van ouders, maar het kan een zeer positieve en respectvolle opvoedingsomgeving creëren waarin kinderen zich gewaardeerd en gehoord voelen en zich kunnen ontwikkelen tot zelfbewuste en verantwoordelijke volwassenen.

Wat voor soorten opvoedingsstijlen zijn er naast positief opvoeden en opvoeden zonder straffen en belonen?

Er zijn veel verschillende opvoedingsstijlen, en de meeste ouders gebruiken een combinatie van verschillende stijlen. Hieronder staan enkele van de meest bekende opvoedingsstijlen:

1. Autoritatieve opvoeding: Dit is een evenwichtige opvoedingsstijl die zich richt op het stellen van heldere grenzen en regels, terwijl er ook warmte, liefde en aandacht wordt gegeven.
2. Authoritarian opvoeding: Dit is een strenge opvoedingsstijl waarbij de ouder als gezaghebbende figuur wordt gezien en waarbij discipline en regels het belangrijkst zijn.
3. Permissieve opvoeding: Dit is een meer laissez-faire opvoedingsstijl waarbij ouders weinig regels stellen en de kinderen vrijheid krijgen om te doen en te laten wat ze willen.
4. Neglectful opvoeding: Dit is een opvoedingsstijl waarbij ouders weinig aandacht geven aan de zorg en opvoeding van hun kinderen, en hen veel vrijheid geven.

Het is belangrijk om te onthouden dat geen enkele opvoedingsstijl perfect is en dat elke stijl zowel voordelen als nadelen kan hebben. Daarom is het belangrijk om te bepalen wat voor jou en je kind werkt en deze stijl aan te passen waar nodig.

Mocht het opvoeden bij jou thuis niet vanzelf gaan en heb je behoefte aan meer specifieke informatie? Het Nederlands Jeugdinstituut heeft online veel informatie beschikbaar en ook is het raadplegen van een jeugdverpleegkundige bij de plaatselijke GGD altijd een makkelijke ingang.